Ziektes paard

Wat is droes?

Droes is een zeer besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie: Streptococcus equi  equi. Droes komt meestal (maar niet uitsluitend!) voor bij paarden jonger dan vijf jaar, de meeste oudere dieren hebben de infectie al eens doorgemaakt en daardoor weerstand tegen droes.  Droes is pijnlijk en begint met algemene ziekteverschijnselen: koorts,  sloomheid, niet of langzaam eten. Later kan het paard gaan hoesten, speekselen en soms is er sprake van snot. De ontsteking en later abcessen ontstaan in de lymfeknopen, meestal in de keelstreek. Na ongeveer een week tot veertien dagen breken de ontstekingen door, meestal naar de keelholte. Dan kan etterige neusuitvloeiing worden gezien. Bij paarden ouder van vijf jaar gaat dit proces vaak veel langzamer. In zeldzame gevallen komt de ontsteking, dus ook de  bacteriën, in de bloedbaan terecht en daarmee in de rest van het lichaam. Men spreekt dan van verslagen droes. Er ontstaan dan op allerlei plaatsen in het lichaam abcessen. Dit is erg moeilijk te behandelen. 

Na een droesbesmetting kan het paard droes drager worden. Minimaal één op de tien paarden wordt droes drager! Dit betekent dat het paard geen koorts meer heeft of klachten, maar wel de droesbacterie nog bij zich draagt in de luchtzakken. Af en toe worden de bacterien nog uitgescheiden in neusuitvloeiing. Op die manier fungeert zo'n paard als infectiebron voor de overige paarden. Droes dragers kunnen onder andere worden opgespoord met bloedonderzoek. Vóór een nieuw paard op stal komt is zulk onderzoek aan te raden!

Behandeling

Om de aanwezigheid van droes te bevestigen kan de dierenarts een neusswab of neusspoeling afnemen enkele dagen na het begin van de koorts, die wordt onderzocht in het laboratorium. Reeds echt zieke dieren, met langer dan een dag hoge koorts of verdikte lymfeklieren, kunnen niet met antibiotica worden behandeld. De abcessen moeten rijpen voor genezing, antibiotica remt dit proces. De gezwollen lymfeklieren kunnen eventueel worden ingesmeerd met een trekzalf die ervoor zorgt dat de abcessen sneller rijpen. Na openbreken moeten de abcessen een tijdje goed open worden gehouden en regelmatig worden  gespoeld. Wanneer de abcessen te vroeg weer dicht zouden groeien, kan het probleem weer opnieuw beginnen.  
Pijnstilling lijkt een logische behandeling voor deze pijnlijke ziekte, maar naast pijnstillend zijn de middelen ook ontstekingsremmend. Droes geneest pas nadat de ontsteking vergevorderd is en het abces opent, dit proces gaat langzamer door het gebruik van pijnstilling (rheumocam, novacam, metacam etc.). Het is daarom aan te raden pijnstilling alleen in te zetten indien de koorts boven 40°C komt of de dieren niets meer willen eten of benauwd worden. 

Belangrijk is om alle dieren die nog niet ziek zijn dagelijks twee keer te temperaturen. Zodra de dieren koorts krijgen, dus boven 38,3°C, kunnen ze direct apart gezet worden om zo verspreiding van de infectie tegen te gaan. In sommige gevallen kan besloten worden wel te behandelen worden met antibiotica, om abcesvorming te voorkomen. Dit geeft echter geen garantie op het uitblijven van abcessen en remt ook de aanmaak van afweerstoffen tegen droes.

Vooral bij dieren die veel pijn hebben bij het eten is het geven van ruwvoer in de vorm van slobber een optie om ze toch aan het eten te houden. Seniores priores is hierbij een volwaardige krachtvoer én ruwvoer vervanger  waar de dieren bij langdurige ziekte gevoerd kunnen worden.  Zodra de abcessen zijn opengebroken is vanaf de grond voeren het beste, zodat de pus gemakkelijk af kan vloeien. 

Preventie

Snelle diagnose is van belang voor het verloop van de ziekte. Als één dier het blijkt te hebben, kan de rest van de dieren in de groep goed worden gecontroleerd en verspreiding van de bacterie worden voorkomen. Wanneer droes op een bedrijf is geconstateerd, probeer dan de afdeling waar dat paard staat af te sluiten of de paarden met koorts in quarantaine te zetten. Pas na enkele dagen koorts worden de paarden met droes besmetterlijk voor andere paarden. Eventueel kan worden gevaccineerd tegen droes, overleg hiervoor met uw dierenarts. Hieronder staat in het protocol duidelijk aangegeven waar bij een uitbraak op moet worden gelet om de infectie in de dammen.

Protocol Droes belangrijk!

Belangrijk bij een droesuitbraak is eensgezindheid binnen de stal. De dierenarts en staleigenaar spelen hier een sleutelrol, de staleigenaar kan uiteindelijk bepalen welke regels gaan gelden waar iedereen zich aan hoort te houden.

Overbevolking op stal zal de verspreidingsdruk doen toenemen. Probeer niet te veel dieren in één stal te houden. Indien mogelijk is het ook raadzaam om nieuwe paarden altijd de eerste drie weken apart te houden van de rest.  

Indien een paard benauwd wordt door de oplopende druk in de keelstreek (zie de foto hieronder), neem dan contact op met de dierenarts (0182-309218)

Dodelijke paardenziektes vaker ook in Nederland

Nederland is vrij van veel nare ziektes die elders in de wereld wél voorkomen. Als de dreiging voor Nederlandse infecties toeneemt spreken we van 'emerging diseases'. In 2020 vielen de eerste menselijke slachtoffers van het West Nile virus, ook besmettelijk voor paarden. Een paar jaar terug werd de paardenwereld opgeschrikt door infecties met het equine infectieuze anemie virus. Veel infectieuze ziektes zijn al in de landen om ons heen in Europa aanwezig. Vanwege import en de klimaatverandering neemt de kans op besmettingen in Nederland toe. Welke ziektes zijn een gevaar, en waar moet u op letten? Hieronder een overzicht.

West Nijl virus

Vele diersoorten waaronder insecten, vogels, zoogdieren én mensen kunnen geïnfecteerd worden met het West Nijl virus (WNV). Alleen muggen kunnen het virus overdragen van de ene diersoort naar de andere. Vogels zijn vaak de besmettingsbron van de mug omdat het virus zich in vogels sterk kan vermeerderen, vaak zonder dat de vogel daar last van heeft. Mensen en paarden kunnen wel besmet raken, maar verspreiden de ziekte vrijwel nooit, omdat het virus in paarden en mensen zelf nooit genoeg kan vermeerderen om een volgende mug te besmetten. Oorspronkelijk kwam de ziekte alleen voor in Afrika, maar sinds 2000 heeft het zich ook over grote delen van Amerika, Azië en Europa verspreid. In 2020 is de ziekte bij meerdere mensen in Nederland vastgesteld. Dat betekent dat we voor het muggenseizoen van 2021 extra waakzaam moeten zijn.

Zowel bij mensen als paarden zijn de verschijnselen meestal griepachtig: koorts, sloomheid en verminderde eetlust. Soms, zeker bij een verminderde weerstand, kan de ziekte ook verlammingsverschijnselen, spiertrillingen, gedragsveranderingen en ataxie veroorzaken. In het ergste geval raken paarden verlamd en komen te overlijden of moeten worden geëuthanaseerd.  Als in die periode grote vogelsterfte optreedt, wordt West Nijl virus een meer waarschijnlijke oorzaak. Momenteel zijn ziektes als rhinopneumonie, botulisme of vergiftiging waarschijnlijker veroorzakers van zulke verschijnselen.

Om de ziekte aan te tonen wordt om te beginnen een bloedmonster genomen wat op antistoffen tegen het WNV virus wordt gecontroleerd. Een behandeling is niet mogelijk, anders dan ondersteunen van het paard in de genezing. Ongeveer 70% van de paarden die zenuwverschijnselen ontwikkelen, verbeteren of genezen in de maanden na infectie.

Preventieve maatregelen bestaan uit vaccineren (Proteq West Nile)  en het voorkomen van muggenbeten. Vaccinatie is voor paarden mogelijk, voor mensen niet. Er kan gevaccineerd worden vanaf vijf tot zes maanden leeftijd. De basisvaccinatie bestaat uit twee entingen met vier tot zes weken tussentijd. Daarna dient de vaccinatie jaarlijks te worden herhaald, het liefst vlak voor het muggenseizoen (in april, mei) zodat paarden beschermd zijn tijdens de meest kritieke periode in augustus/september. Door te vaccineren is het paard beschermd. Het paard kan nog wel ziek worden maar het ziekteproces verloopt minder heftig en de kans op sterfte is nihil.

Afrikaanse paardenpest

Ook wel 'african horse sickness genoemd' en paarden worden besmet door een de beet (geen steek) van vliegjes (knutten) die besmet zijn met het Afrikaanse paardenpestvirus. De ziekte is dus niet overdraagbaar tussen paarden en ook niet besmettelijk voor mensen. Het virus is verwant aan het bluetonguevirus, welke in 2006 voor Blauwtong zorgde bij herkauwers. Dat de besmettingsroute in Nederland mogelijk is, staat dus vast. Na besmetting duurt het twee tot veertien dagen voor het paard verschijnselen vertoont. Afgelopen jaar is de ziekte alleen in Afrika gemeld. De ziekte is zeer dodelijk: 70-95% van de besmette paarden sterft. De Afrikaanse paardenpest kent vier uitingsvormen:

Bij een verdenking is melden bij de NVWA verplicht. Indien het paard besmet is met de afrikaanse paardenpest is moet het verplicht  worden geuthanaseerd. In een straal van 20km rondom het besmette bedrijf wordt een vervoersverbod ingesteld. Meer informatie is te vinden in het beleidsdraaiboek Afrikaanse Paardenpest.
Vaccinatie is in Nederland verboden omdat het virus uit het vaccin in sommige gevallen zich terug muteert tot een actief virus.

Equine Infectieuze Anemie

Equine infectieuze anemie (EIA) is een dodelijke virusziekte bij paarden. Nederland was officieel vrij van deze ziekte, tot op 4 juli 2017 de ziekte werd aangetoond in een polopaard in Vreeland (Utrecht). De ziekte verspreidt zich enkel via bloed-bloed contact: steeksnuiten van insecten, vuile injectienaalden en eventueel instrumenten voor paarden gebitsverzorging. De stekende insecten worden niet zelf besmettelijk, enkel het bloed aan hun steeksnuit kan de ziekte overbrengen. Staan paarden meer dan 200 meter uit elkaar, dan is dat gevaar geweken omdat het bloed al is opgedroogd.

De meest voorkomende verschijnselen bij paarden met EIA zijn sterfte, vermageren, vochtophoping onder de buik, geel verkleuring van de slijmvliezen en puntbloedingen. Als een paard sterk wordt verdacht van de ziekte, dan is de dierenarts verplicht dit bij de NVWA te melden. Er zal bloedonderzoek op antistoffen plaatsvinden bij het CVI in Lelystad. Als het dier inderdaad besmet blijkt te zijn met EIA is euthanasie niet verplicht, maar vaak wel de meest voor de hand liggende keus. Als eigenaar ben je namelijk verplicht om verdere verspreiding van het virus te voorkomen.

De grootste kans om de ziekte naar Nederland te halen is paarden van buiten Europa importeren. Het is dan ook aan te bevelen om die dieren op EIA te laten testen alvorens ze te importeren. Therapie of vaccinatie is niet mogelijk.

Waar is welke dierziekte gesignaleerd?

Op de website van de World Organisationd for Animal Health (OIE) wordt in een database wereldwijd bijgehouden waar belangrijke besmettelijke dierziektes uitbreken.

De database is hier te raadplegen.

Voor meer informatie over de opkomende paardenziektes kunt u hier een document downloaden van veterinairen verbonden aan de universiteitskliniek voor paarden in Utrecht.

Van oorsprong zijn paarden planteneters die het merendeel van de dag eten. Zowel het darmstelsel als het gebit van het paard zijn hier voor gemaakt.  Het veel en langdurig kauwen op ruwvoer zorgt voor een gelijkmatige afslijting van de tanden en kiezen. In de huidige paardenhouderij worden echter veel paarden een groot gedeelte van de dag op stal gehouden en slechts enkele keren per dag gevoerd. Bovendien is gemiddeld genomen het aandeel ruwvoer, bijvoorbeeld hooi of stro, van het rantsoen lager dan wenselijk is voor een goede afslijting. Dit komt omdat veel paarden die op stal staan minder energie verbruiken, terwijl het aangeboden voer vaak energierijker is. Bovendien is het gras op de Nederlandse weilanden veel energierijker en structuur armer ten opzichte van het droge steppegras waar een paard op gebouwd is.

Door een verminderde en onregelmatige afslijting kunnen er veranderingen in het gebit ontstaan, bijvoorbeeld haken. Hierdoor gaat een paard afwijkend malen en kauwen, waardoor de slijtage nog onregelmatiger wordt. Uiteindelijk worden de veranderingen aan het gebit zo ernstig dat pijn en ongemak ontstaan. Bovendien kan het gebit en de kaak van het paard hierdoor mechanisch beperkt worden. Dit geeft niet alleen kauwproblemen, maar kan ook tijdens het rijden moeilijkheden geven. Paarden uiten ongemak in de mond op verschillende manieren. Enkele voorbeelden:

Belangrijk om op te merken is echter dat niet ieder paard direct uiting zal geven aan pijn in de mond. Het is daarom ten zeerste aan te raden om jaarlijks het gebit van uw paard te laten controleren, bijvoorbeeld gecombineerd met de jaarlijkse enting. Voor een goede beoordeling van het hele gebit is een mondsperder nodig.

Gebitsbehandeling

Gedurende een gebitsbehandeling worden alle afwijkingen aan het gebit gecorrigeerd, het zogeheten 'uitbalanceren'. Indien dit (half)jaarlijks wordt bijgehouden is de procedure meestal eenvoudig en snel. Bij flinke afwijkingen zoals haken op de kiezen, enkele elemten die te ver door gegroeid zijn of het trekken van elementen moet het paard algeheel gesedeerd worden en eventueel lokaal verdoofd. Vrijwel alle gebitsbehandelingen kunnen bij u op stal uitgevoerd worden. Voor meer informatie over gebitsbehandelingen en tarieven, klik hier.

Om een afspraak te maken met onze paardentandarts kunt u contact opnemen met onze praktijk.

De normale lichaamstemperatuur van paarden ligt tussen de 37,4 en de 38,0˚C. Bij een lichaamstemperatuur boven de 40˚C ontstaat schade organen en lichaamscellen. Dit komt omdat eiwitten (onderdeel van onder andere enzymen, cellen en spieren) vanaf deze temperatuur gaan 'denatureren'. Dat wil zeggen dat de eiwitten blijvend van vorm veranderen en hun functie verliezen. Dit is te vergelijken met een gekookt ei: eenmaal hard geworden eiwit, wordt nooit meer zacht.

Het is voor een dier dan ook bijzonder belangrijk om de lichaamstemperatuur te handhaven binnen veilige marges, voor het paard ligt dat tussen de 37,0 en de 40,0˚C. De thermoneutrale zone of ‘comfortzone’ is de omgevingstemperatuur waarbij een paard met minimale inspanning zijn lichaamstemperatuur op peil kan
houden. De thermoneutrale zone voor een paard ligt ongeveer tussen de -5˚C en de +20˚C. De optimale staltemperatuur voor volwassen paarden ligt tussen
10-15˚C en voor jonge veulens tussen de 15-20˚C. Deze temperaturen liggen veel lager dan die van bijvoorbeeld de mens. Dit komt omdat het paard erg veel warmte produceert bij de vertering van het voedsel. Boven de 20˚C zal het paard dan ook manieren moeten vinden om af te koelen en de lichaamstemperatuur niet gevaarlijk te laten stijgen.

Aanpassen

Als een paard het (te) warm krijgt, zal het waar mogelijk schaduw op zoeken en meer gaan zweten. Het verdampen van zweet op de huid geeft verkoeling. Hetzelfde geldt voor 'panten', het snel ademhalen om via de longen vocht te verdampen, en zo te koelen. Mocht het paard het water in kunnen, dan is dat ook een makkelijke manier om af te koelen. Ook zal een paard stoppen met eten om niet meer warmte te produceren.

Uitdrogen

Paarden kunnen heel goed zweten. Ze hebben over hun hele lichaam zweetklieren en produceren zweet met veel elektrolyten. Bij het paard bevat zweet meer
elektrolyten (zoals natrium, kalium, chloor en calcium) per liter vocht dan het bloed en andere lichaamsvloeistoffen. Een paard verliest daarmee gemakkelijk heel veel zout op een warme dag. Normaal, in de thermoneutrale zone, verliest een paard door verdamping ongeveer tien liter vocht. Op een warme dag kan deze hoeveelheid wel vier tot vijf keer zo groot worden. Per uur L-niveau arbeid komt daar nog elf liter zweet bij. Als je bedenkt dat met tien liter zweet, 82 gram natrium verloren gaat, dan snap je dat een elektrolyten tekort makkelijk ontstaat.

Als de elektrolytenconcentraties in het lichaam laag zijn, zullen de dorstprikkel en dus de interesse om te drinken verdwijnen. Dit komt omdat het bloed minder zout wordt en daarmee de osmolariteit van het bloed daalt. Dat leidt snel tot problemen, want paarden kunnen uitdrogen terwijl er meer dan genoeg water voor hun neus staat.

Tips om uw paard te beschermen

Hoefbevangenheid (of laminitis) is een stofwisselingsstoornis die leidt tot een ontsteking net onder de hoefwand. Het ontsteken van de lamellen, de structuur die de hoefwand verbindt met het hoefbeen, zorgt voor zwelling en vochtuittreding ter hoogte van de lederhuid van de hoef. Dat vocht zit gevangen tussen het 'leven" en het hoorn van de hoef en kan nergens heen. De ontsteking in combinatie met de oplopende druk is extreem pijnlijk. Je kunt het vergelijken met een blaar onder je vingernagel. Bij ernstige hoefbevangenheid zijn de lamellen in de hoef zo verzwakt, dat ze losraken. De (normale!) trekkracht van de buigpees aan het hoefbeen zorgt er vervolgens voor dat het hoefbeen in de hoef kan kantelen en zelfs door de zool van de hoef kan breken. In het laatstgenoemde geval kan het dier meestal niet meer gered worden. Hoefbevangenheid is dan ook een zeer ernstige aandoening waarbij snelle hulp van de dierenarts geboden is.

Chronisch of acuut?

Hoefbevangenheid kan chronisch zijn of acuut.

Chronisch

Chronische hoefbevangenheid is meestal het gevolg van een niet geheelde, acute hoefbevangenheid, maar kan ook geleidelijk ontstaan zonder dat er acute symptomen zichtbaar zijn geweest. Chronische bevangenheid is aan de buitenkant van de hoef vaak te zien aan ringen in de hoefwand of een knik in de hoefwand (opwippende teen). Het ontstekingsbeeld is nu minder zichtbaar of voelbaar. Met een röntgenfoto is chronische hoefbevangenheid te bevestigen: het hoefbeen is gekanteld en soms zelf ook gezakt. Uiteindelijk kan chronische hoefbevangenheid leiden tot het door de zool zakken van het hoefbeen, of zelfs ontschoening: het hoefbeen scheurt af van het hoornkapsel, hierdoor laat de hoefwand los langs de kroonrand en zakt in zijn geheeld 'door de hoef'.

Acuut

Acute hoefbevangenheid treedt vaak plotseling op en de verschijnselen zijn direct duidelijk aanwezig: typische achterover hellende stand (parallellogram houding), ernstige kreupelheid (op eieren lopen) en duidelijk veel pijn. Acute hoefbevangenheid heeft een duidelijk ontstekingsbeeld met warmte (van de hoef) en zwelling (in de hoef). Het is van groot belang dat acute hoefbevangenheid onmiddellijk wordt behandeld door een dierenarts om te

voorkomen dat de aandoening chronisch wordt, danwel dat het hoefbeen verzakt. Binnen één á twee dagen kan de chronische fase al intreden en wordt de kans op genezing klein of onmogelijk.

Verschijnselen

De eerste symptomen die kunnen duiden op hoefbevangenheid zijn:

Duidelijke symptomen van hoefbevangenheid:

Meestal komt de hoefbevangenheid alleen bij de voorste hoeven voor, maar het is zeker mogelijk dat alle vier de hoeven bevangen zijn.

Oorzaken van hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid is vrijwel altijd een 'secundaire' aandoening, oftewel door andere aandoeningen veroorzaakt. Deze oorzaken zijn onder te verdelen in drie groepen:

Stofwisseling

Dit is veruit de meest voorkomende groep oorzaken van hoefbevangenheid. Het is zelfs zo dat ruim 90% van de hoefbevangenheid kan worden toegeschreven aan hormonale stofwisselingsstoornissen. Denk daarbij aan EMS (Equine Metabolic Syndrome) en PPiD (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction, bekend als de ziekte van Cushing).

Ernstige ziekte

Een zeer klein deel van het totaal aantal gevallen van hoefbevangenheid is een gevolg van ernstige ziekte. Dit komt gelukkig omdat slechts een heel klein deel van de paardenpopulatie ernstig ziek wordt, want bij ziektes als sepsis (bloedvergiftiging), colitis X of aan de nageboorte staan is de kans op hoefbevangenheid juist heel groot! Dit zijn ziektes waarbij gifstoffen (endotoxinen) in de bloedbaan terecht komen, waar ze een ontsteking van de haarvaatjes kunnen geven. Deze ontstekingen vinden bij voorkeur plaats in de hoef en zo ontstaat hoefbevangenheid.

Overbelasting

Wanneer een paard kreupel is aan de ene voet en daardoor de andere, gezonde, voet meer belast, kan er overbelasting ontstaan, waardoor er hoefbevangenheid in die hoef kan ontstaan. Ook wanneer een paard te veel op een harde ondergrond beweegt, kan er hoefbevangenheid optreden. Denk hierbij aan tuigpaarden die een lang stuk over de verharde weg hebben gelopen.

Bron foto: dierenartsvanleeuwen.nl

Bron foto: diergeneeskunde.nl.

Diagnose

De diagnose van hoefbevangenheid wordt meestal gesteld aan de hand van de verschijnselen zoals hierboven beschreven. Door de dierenarts worden bij het bezoek alle verschijnselen meegenomen en we beoordelen de warmte van de voet, de venepols, en de gevoeligheid van de hoef. Met een hamertje wordt op de hoeven geklopt en er wordt met een zogenaamde visiteertang in de hoeven geknepen. Bij hoefbevangenheid zal het paard daar op meerdere plaatsen pijnlijk op reageren. Om wat meer inzicht te krijgen over de stand van het hoefbeen binnen de hoornschoen is het zeker aan te raden een röntgenfoto te maken. Daarbij wordt bepaald hoe het hoefbeen ten opzichte van de hoornwand is geplaatst. Is er sprake van een kanteling, of zelfs een verzakking? Op de foto linksboven is duidelijke kanteling van het hoefbeen te zien, daarnaast is het hoefbeen van vorm aan het veranderen, door de langdurige verkeerde stand van het hoefbeen in de hoefschoen. Op de foto rechts is zowel kanteling als verzakking te zien: de punt van het hoefbeen is door de zool gezakt. De diepe buigpees is ook in de foto getekend om aan te geven hoe de trekkracht van de pees de kanteling van het hoefbeen in de hand werkt.

Therapie

Wat kunt u zelf doen?

In afwachting van de dierenarts, ga niet met het paard lopen! Daarnaast kunt u de voeten koelen met een koude waterstraal of door het paard in een natte paddock te zetten. Zorg voor een comfortabele ondergrond, dat het paard kan gaan liggen als hij dat wil.

Op basis van de verzamelde gegevens wordt een behandelplan gemaakt. Vaak worden medicijnen voorgeschreven en daarnaast een begin gemaakt met het opsporen van de oorzaak. Hiervoor is vaak bloedonderzoek nodig, denk aan EMS en PPID.  Daarnaast is een goed voederadvies erg belangrijk. Hoefbevangen paarden moeten sober gevoerd worden en omdat zelfs de suikers uit een klein beetje gras al schadelijk kunnen zijn, mogen zij niet op de wei, ook niet als er slechts weinig gras in staat. Een paddock met zand daarentegen is prima. Ook een natte paddock is goed want dan worden de hoeven van het paard direct gekoeld. Zorg wel altijd voor een droge plek waar het paard of de pony kan gaan liggen.

Een behandeling bij hoefbevangenheid heeft de meeste kans van slagen wanneer de eigenaar zich samen met de dierenarts en de hoefsmid inzet. Een goede samenwerking kan uitzonderlijke stappen in de goede richting betekenen.

Een goede hoefsmid speelt een grote rol in het genezingsproces. Door op een juiste manier te bekappen of het paard op speciaal beslag te zetten kan deze in ernstige gevallen de druk laten afnemen en zo de pijn verminderen. Vervolgens zal stukje bij beetje geprobeerd worden om de hoef weer recht te krijgen. Dit is echter een langdurig proces.

Preventie

Bij een aanval van hoefbevangenheid is het heel belangrijk om er samen met de dierenarts achter te komen wat de mogelijke oorzaak was en vervolgens deze oorzaak te behandelen of te voorkomen. Belangrijke voorzorgsmaatregelen zijn: 

Zo kan (een nieuwe aanval van) hoefbevangenheid vaak worden voorkomen.

Graas-advies

Paarden laten grazen is moeilijker dan het lijkt, zeker als het gaat om paarden of ponies die gevoelig zijn voor (te grote) opname van suikers (fructanen!).
Als stelregel geldt dat een plant overdag door middel van fotosynthese suikers aanmaakt, waaronder fructanen. Aan het begin van de nacht is het gehalte suikers het hoogst. In de nacht worden de suikers weer door het gras zelf verbruikt en waardoor vroeg in de morgen het suikergehalte het laagst is. Hoe harder de plant kan groeien (warm, zonnig, vochtig) hoe minder fructanen in het gras aanwezig zijn, ze worden verbruikt door de groei. Als er wél zon is, maar het is bijvoorbeeld droog of koud, dus het gras groeit minder, dan gaan fructanen zich opstapelen. De beste periode om je paard te weiden is voor het middaguur. Indien je écht alleen 's avonds kunt weiden is een graasmasker te overwegen. Zeker in de vroege lente is dat een goede optie, iedere maand wordt het suikergehalte in het gras lager, dus vanaf juli kunnen gezonde paarden, zonder chronische bevangenheid, zonder masker naar buiten.

Graslandbeheer

De conditie van de wei wordt bepaald door de grondsoort, het gras, graas intensiteit en de bemesting. Paarden gebruiken het grasland anders dan koeien. Ze bijten het gras heel kort af met de tanden terwijl koeien hun tong om een pluk gras slaan en het met de ondertanden afsnijden. Daardoor zullen paarden sneller de groeipunten van de grasplant afgrazen waardoor de plant veel trager zal hergroeien. Bij de keuze van het grasmengsel zal men dus die soorten moeten kiezen met groeipunten zeer laag bij de grond.

Paarden hebben in hun rantsoen meer structuur (ruw vezel of stengelmateriaal) nodig dan koeien. Dus zal men grovere grassoorten inschakelen (o.a. Timothee).De hoge voederwaarde van het klassieke gras voor rundvee is, vooral in het voorjaar, zelfs gevaarlijk voor paarden want het kan aanleiding geven tot sterke vervetting, hoefbevangenheid en koliek.Vandaar dat het belangrijk isvsteeds graszaadmengsels te gebruiken die speciaal voor paarden zijn samengesteld. Deze mengsels zullen grassoorten en rassen moeten bevatten met lage groeipunten en met een hoog vezelgehalte.

Een goed paardengras zaadmengsel bevat o.a. rassen van het gazontype om dat deze gekenmerkt worden door zeer lage groeipunten en dus goed korte begrazing van paarden verdragen. Timothee wordt toegevoegd omdat deze soort een hoog vezelgehalte heeft en bovendien een latere groei kent. Zodoende zal de dalende opbrengst van de andere soorten vanaf de maanden augustus en september enigszins gecompenseerd worden door deze late grassoort.Om voldoende opbrengst te halen wordt er in elk graszaadmengsel voor paarden minstens 10% Engels zaaigras gebruikt. Grassoorten geschikt voor een paardenwei zijn bijvoorbeeld: Veldbeemdgras (Poa pratensis L.), Engels raaigras (Lolium perenne), Roodzwenkgras (Festuca Rubra) en Lammerstaart (Timothee).

Bomen rond de paardenwei

Niet alle bomen zijn even geschikt voor de paardenwei. Giftige bomen zijn o.a. de walnoot, kastanje, beuk, (rode) esdoorn en kersen- en pruimenboom. Het beste is om een paard simpelweg geen toegang te geven tot takken, bladeren en vruchten van deze bomen. Eikenbomen zijn eveneens mild giftig, vooral de bladeren en onrijpe, groene eikels.De schimmel die de spierziekte Atypische myopathie veroorzaakt, kan voorkomen op esdoornbladeren en zaden van de esdoorn. De zoete smaak van esdoornbladeren is voor paarden aantrekkelijk. Let daarom goed op esdoornbomen langs de weide. Verwijder zaden en bladeren.

Equine Influenza is een virus dat de voorste en diepere luchtwegen (longen) van het paard aantast. Het virus bestaat uit influenza type A, subtype H3N8 en vroeger ook H7N7. Binnen deze types zijn weer meerdere sublijnen bekend.

Verschijnselen van Equine Influenza

Wanneer je paard geïnfecteerd raakt met het Equine Influenza virus, dan duurt het ongeveer één tot drie dagen voor er verschijnselen zichtbaar zijn. Dit noemen we ook wel de incubatietijd. Op dit moment is je paard al wel besmettelijk voor andere paarden, terwijl het zelf nog geen ziekteverschijnselen laat zien.

Wanneer je paard geïnfecteerd raakt met het Equine Influenza virus, dan duurt het ongeveer 1-3 dagen voor er verschijnselen zichtbaar zijn. Dit noemen we ook wel de incubatietijd. Op dit moment is je paard al wel besmettelijk voor andere paarden, terwijl het zelf nog geen ziekteverschijnselen laat zien.

De symptomen van influenza zijn zeer hoge koorts, neusuitvloeiing, een harde droge hoest, niet willen eten, vergrote lymfeklieren, spierpijn en suf zijn (zie afbeelding). Later kunnen de symptomen veranderen naar purulente neusuitvloeiing (geel-groene pus), (veel) slijm ophoesten en ernstige longontsteking. Deze veranderingen in verschijnselen komen door een secundaire bacteriële infectie, oftewel een omgevingsbacterie die misbruik maakt van de situatie.

Aangetaste weerstand

Verhoogd risico op infectie met andere virussen en bacteriën

De paarden worden bij influenza ernstig ziek en bij veulens is bekend dat deze kunnen sterven aan de directe gevolgen van een longontsteking die door influenza wordt veroorzaakt. Bij volwassen paarden geldt dat influenza de weerstand van het paard dusdanig aantast dat het risico op een secundaire bacteriële besmetting en ernstige longontsteking groot is. Deze secundaire infectie kan leiden tot een levensgevaarlijke situatie en sterfte. Naast secundaire bacteriële infecties zijn de paarden ook gevoeliger voor een infectie met andere virussen en voor stof in de omgeving. Dit laatste kan weer leiden tot chronisch hoesten. De verhoogde gevoeligheid voor bacteriën, virussen en stof na een influenza infectie kan 50-100 dagen aanhouden. Dit is de reden dat paarden die influenza onder de leden hebben lang de tijd moeten krijgen om zich te herstellen.

Equine influenza is meer dan 'gewoon' griep

Aantonen van Equine Influenza

Wanneer je een ziek paard hebt met de bovengenoemde verschijnselen, dan is het van belang dat er getest wordt of het om Equine Influenza gaat. Dit gebeurt door het afnemen van een neusswab (een speciaal wattenstaafje wat in de neusgang wordt gebracht). In het laboratorium kan het virus aangetoond worden middels PCR uit de neusuitvloeiing die zich bevindt op de swab.

Vanwege de enorme besmettelijkheid van influenza is het heel belangrijk dat paarden die verdacht worden van de ziekte apart gehouden worden van de andere paarden en er hele strikte hygiëne maatregelen zijn. Het kan aan te raden zijn om nieuwe paarden die op stal komen nog even gescheiden te houden van de andere paarden gedurende 2 weken (ze kunnen namelijk ook zelf influenza hebben en dat binnenbrengen).

Therapie

Aangezien influenza een virus is, helpen antibiotica hier niet tegen. Het is belangrijk dat de paarden absolute rust krijgen, frisse lucht hebben en koortsremmers krijgen als ze stoppen met eten en drinken.

Mocht je paard een secundaire bacteriële infectie er bovenop krijgen, zoals eerder besproken, dan kan er wel antibiotica ingezet worden. Bij risico-paarden, zoals oudere paarden, jonge paarden of paarden met aangetaste weerstand, wordt soms al met antibiotica gestart voordat de paarden de verschijnselen van de bacteriële infectie laten zien. Dit wordt gedaan om te voorkomen dat deze groep paarden levensgevaarlijk ziek wordt.

Door de grote schade die influenza aanbrengt in het lichaam is het van groot belang dat de paarden genoeg tijd krijgen om te herstellen. Het kan erg lang duren voor paarden om volledig te herstellen. Als algemene leidraad houden dierenartsen aan dat voor elke dag koorts er een week hersteltijd gerekend moet worden. De paarden zijn na infectie met influenza 50-100 dagen extra gevoelig voor andere ziektes. Sommige paarden blijven nog maandenlang hoesten, door complicaties met bacteriën, andere virussen of stof.

Beschermen tegen Influenza

Om je paard te beschermen tegen influenza kun je hem vaccineren. Door de opbouw van immuniteit krijgt het virus minder de kans om zich binnen het lichaam te vermeerderen en zal er minder virus worden uitgescheiden, ook worden de paarden hierdoor minder ziek. Belangrijk hierbij is dat het overgrote deel van de populatie is gevaccineerd, zodat de hoeveelheid virusdeeltjes die worden verspreid laag is. Een ongevaccineerd paard in de groep zorgt voor zeer grote aantallen virusdeeltjes in de lucht, waardoor het besmettingsgevaar weer erg hoog wordt en ook gevaccineerde paarden het risico lopen om ziek te worden.

Het vaccinatieschema van inlfuenza is als volgt:

Basisvaccinatie: 3 vaccinaties

• de eerste na 6 maanden leeftijd
• tweede basisvaccinatie 4-6 weken later
• derde basisvaccinatie 5 maanden later (6 maanden na de eerste vaccinatie)

Daarna is het advies de vaccinatie elke 6 maanden te herhalen. Daarmee voorkom je niet alleen dat je paard (ernstig) ziek wordt, het zorgt er ook voor dat het virus nauwelijks de kans krijgt zicht te vermeerderen in je paard. Je paard is daarmee niet besmettelijk voor andere paarden mocht influenza uitbreken. Dit helpt om de hoeveelheid virusdeeltjes laag te houden.

Elk jaar de herhalingsvaccinatie geven beschermd je paard tegen ernstig ziek worden van equine influenza, maar je paard kan wel andere paarden besmetten.

Bron: www.paardenarts.nl

Basisvaccinatie: drie vaccinaties

Daarna is het advies de vaccinatie elke zes maanden te herhalen. Daarmee voorkom je niet alleen dat je paard (ernstig) ziek wordt, het zorgt er ook voor dat het virus nauwelijks de kans krijgt zicht te vermeerderen in je paard. Je paard is daarmee niet besmettelijk voor andere paarden mocht influenza uitbreken. Dit helpt om de hoeveelheid virusdeeltjes laag te houden.

Elk jaar de herhalingsvaccinatie geven beschermd je paard tegen ernstig ziek worden van equine influenza, maar je paard kan wel andere paarden besmetten.

Bron: www.paardenarts.nl

Vaccineren is het enige effectieve medicijn

Meer weten?

Er zijn veel meer vaccinaties beschikbaar voor paarden, denk aan rhinopneumonie en west nijl. Hoe zit het eigenlijk met FEI eisen? Je vindt er hier meer informatie over.

PPID is de afkorting van Pituitary Pars Intermedia Dysfunction. De ‘Pituitary gland’ is de Engelse naam voor de hypofyse, een klier in de hersenen die verschillende hormonen produceert. Bij PPID is een gedeelte van de hypofyse -de pars intermedia- ontregeld.

PPID werd voorheen ook wel 'Cushing’ genoemd omdat die ziekte, met vergelijkbare verschijnselen, bij mensen en honden voorkomt. Toch is de oorzaak van de ziekte bij paarden heel verschillend van die van de mens of de hond. PPID is dan ook de officiele en correcte benaming.

Wat is de oorzaak?

In de hersenen bevinden zich twee klieren, de hypothalamus en de hypofyse. Hier worden veel verschillende hormonen aangemaakt en afgegeven aan de bloedbaan. De hormoonproductie wordt heel nauwkeurig afgestemd op de behoefte van het lichaam. Is er teveel van een bepaald hormoon dan wordt er minder geproduceerd en andersom. Soms wordt de hormoonproductie gestuurd met behulp van signaalstoffen. In de hypothalamus zijn zenuwen aanwezig die de stof dopamine aanmaken. Dopamine is een signaalstof en heeft meerdere functies in het lichaam. Één ervan is het remmen van de afgifte van het hormoon ACTH, wat wordt geproduceerd in het pars intermedia van de hypofyse.  In sommige oude paarden en pony’s gaan de zenuwen in de hypothalamus verloren. Hierdoor neemt de dopamine productie af en krijgt de pars intermedia onvoldoende dopamine aangeboden. Het gevolg is dat de aanmaak van hormonen door de pars intermedia niet meer door de dopamine wordt geremd. De pars intermedia gaat daardoor ongeremd ACTH produceren en de klier groeit daardoor uit tot een 'tumor'.

Het ACTH stimuleert de bijnierschors tot onder andere de productie van cortisol. Bij paarden met PPID wordt dus een overmaat aan cortisol geproduceerd door de bijnier. Cortisol is een zogeheten 'glucocorticoid' en zorgt er onder andere voor dat het lichaam zelf glucose aan maakt, bijvoorbeeld uit spiereiwit. De verhoogde spiegels van de hormonen ACTH en cortisol hebben allerlei ziekteverschijnselen tot gevolg. Bron foto: ppidbijpaarden.nl

Wanneer is testen zinvol?

Iedereen kent wel het oude paard met zijn doorgezakte rug en krullende vacht. Dit is het typische beeld van eindstadium PPID paarden. Dat wil automatisch zeggen dat we lang daarvoor al verschijnselen kunnen waarnemen die wijzen op PPID! Uiteindelijk kan alleen een bloedtest uitsluitsel geven of klachten (mede) worden veroorzaakt door PPID. Heeft je paard één of meerdere van onderstaande verschijnselen? Dan is het zeker zinvol om bloed te laten onderzoeken.

Is het te behandelen?

Jazeker! PPID is een aandoening die te behandelen is en de prognose is in de meeste gevallen goed. Het vroegtijdig diagnosticeren van PPID bij uw paard zal helpen om allerlei bijkomende ziekteverschijnselen te voorkomen. Hoewel een paard met PPID niet echt te genezen is, zorgt een goede behandeling en verzorging er meestal voor dat uw paard vrolijk, fit en in goede conditie blijft. Wij kunnen uw paard helpen met het medicijn Prascend. Dit is een pil die dagelijks gegeven moet worden en de werking van dopamine nabootst. Zodoende brengt het de de pars intermedia in de hypofyse tot rust en kan de ACTH productie worden genormaliseerd. Daarnaast kunt u zelf uw paard helpen door hem bijvoorbeeld te scheren, eventueel aangepast beslag bij hoefbevangenheid en door de juiste voeding te geven.

Neem contact met ons op als u vragen heeft of een afspraak wil maken.

Korting op bloedtest in september en oktober

Om de diagnose PPID vast te stellen is bloedonderzoek nodig. In de maanden september en oktober krijgt u op het bloedonderzoek in het laboratorium 50% korting. Als kliniek dragen we graag bij om de drempel om te testen te verlagen. Ook wij geven in september en oktober 50% korting op de handelingen die nodig zijn om het bloedonderzoek te kunnen doen. Denk aan bloedafname, verwerking van het bloed voor transport naar het laboratorium en interpretatie van de uitslag. De eventuele visite kosten vallen niet onder de actiekorting. Wel kunnen visite kosten gedeeld worden als er meerdere stalgenoten zijn die hun paard ook laten testen. Wilt u mee doen aan deze actie dan kunt u contact opnemen met de praktijk. 

Bron: www.ppidbijpaarden.nl

Rhinopneumonie is een virale infectie, die in meerdere varianten voorkomt. Jaarlijks zijn er enkele uitbraken van deze ziekte, soms met abortus of neurologische verschijnselen tot gevolg. Door snel en juist te handelen, kan een uitbraak beperkt blijven. 

Er bestaat geen medicijn tegen rhinopneumonie. Alleen vaccineren kan infectie helpen voorkomen. Vaccineer je paard tegen rhinopneumonie!

Wat is Rhinopneumonie?

Rhinopneumonie is een infectie met het Equine Herpes Virus (EHV) en de twee belangrijkste varianten zijn:  EHV-1 en EHV-4. EHV-4 veroorzaakt voornamelijk verkoudheid bij jonge paarden en zorgt zelden voor ernstige problemen. EHV-4 komt heel veel voor, meer dan 90% van de volwassen paarden heeft antistoffen tegen het virus. EHV-1 komt iets minder vaak voor (20-40% van de paarden) en is de meest voorkomende oorzaak van infectieuze abortus en kan daarnaast verlammingsverschijnselen tot gevolg hebben. Vaak zijn de eerste verschijnselen hoge koorts (tot 41C), dikke benen, neus- en ooguitvloeiing en verminderde eetlust. Soms zijn slechts één of enkele van genoemde verschijnselen zichtbaar. De infectie kan ook ongemerkt voorbij gaan. Abortus en verlammingsverschijnselen kunnen ook zonder voorafgaande verschijnselen optreden. Indien u vermoedt dat uw paard een rhino infectie doormaakt, neem dan contact op met uw dierenarts.

De incubatietijd van rhinopneumonie is 2 tot 10 dagen. Dat is de tijd na infectie die verstrijkt voor men ziekte kan waarnemen. Dit geldt echter niet voor de abortus vorm. Abortus treedt enkele weken tot maanden na infectie op, meestal tussen de 7e en 9e maand van de dracht. De merrie is dan vaak al niet meer ziek.
Eens een paard besmet is geweest, zal het vaak drager blijven. Zo kan het virus gaan uitscheiden wanneer de weerstand zakt, bijvoorbeeld in stresssituaties.

Neurologische vorm

De neurologische vorm van rhinopneumonie kan dodelijk zijn voor het paard. Het gaat om een besmetting met EHV-1 waarbij het virus in het paard muteert en neurologische klachten geeft. Het is onduidelijk waarom dit bij het ene paard wel en bij het andere paard niet gebeurt. Een besmetting met EHV-1 hoeft dus zeker niet altijd verlammingsverschijnselen tot gevolg te hebben. Het virus veroorzaakt aantasting van het zenuwstelsel waardoor verlamming op kan treden. Dit kan al binnen één dag na de eerste koorts, maar ook nog 10-14 dagen later pas ontstaan.  Vaccineren helpt om de hoeveelheid circulerend virus te verlagen. De kans dat je paard besmet raakt met EHV-1 is daardoor kleiner, en de kans op neurologische klachten ook. Er is geen claim dat vaccineren helpt tegen de verlammingsvorm, zie hieronder het kopje "vaccineren".

Bij paarden met de neurologische vorm is dit te zien door slapte, vaak in de achterbenen, en een 'dronkemansgang'. Soms kunnen paarden helemaal niet meer staan. De staart hangt vaak slap naar beneden en soms raakt ook het rectum, het laatste deel van de endeldarm, en de blaas verlamd. Hierdoor kunnen problemen ontstaan met mesten en plassen. De mest kan niet meer goed worden afgevoerd en de blaas loopt over of kan  zelfs scheuren. Heeft je paard koorts en vertoont het daarnaast slapte? Neem dan direct contact op met je dierenarts!

Besmetting

Paarden kunnen elkaar besmetten door neuscontact. Dit kan ook indirect contact zijn, bijvoorbeeld kleding van de verzorger. Daarnaast zijn een verworpen veulen, de nageboorte en vloeistoffen een belangrijke bron van besmetting. Bij een mogelijke uitbraak is het dus verstandig, strikte hygiënemaatregelen in acht te nemen. Een verworpen vrucht moet ook zorgvuldig worden opgeruimd, en liefst voor sectie worden verstuurd naar de gezondheidsdienst. Neem hiervoor contact op met de dierenarts.

Verspreiding voorkomen

Bij een uitbraak van rhinopneumonie is het heel belangrijk dat snel wordt gehandeld om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Paarden met koorts scheiden veel virus uit, en kunnen dit tot wel 28 dagen na besmetting blijven doen. Zorg dat drachtige merries apart staan van andere paarden. Temperatuur alle paarden op stal 2x per dag om zo snel mogelijk het ontstaan van koorts op te merken. Paarden met koorts moeten worden geïsoleerd: apart van de de nog gezonde paarden huisvesten. Dat kan bijvoorbeeld door ze in een apart stalgebouw neer te zetten, of aan het eind van een rij boxen, met enkele lege boxen tussen het zieke en de gezonde paarden.

Let op: met kleding, stalmaterialen als kruiwagens en emmers en je handen kan het virus ook worden verspreid. Gebruik voor het verzorgen van de zieke paarden dan ook andere materialen dan voor de gezonde paarden. Trek een overall en aparte laarzen aan in de ziekenboeg.

Download hier het hygiëne protocol in het geval van een rhinopneumonie uitbraak.

Vaccinatie

We raden aan uw paard te vaccineren tegen rhinopneumonie. Deze vaccinatie kan een infectie niet altijd voorkomen, maar wel de ziekteverschijnselen en virusuitscheiding van rhinovirussen sterk verminderen. Hoe meer paarden gevaccineerd zijn, hoe minder virus circuleert, hoe kleiner de kans dat je paard rhinopneumonie krijgt. Tegen de neurologische vorm van een EHV-1 infectie is officieel geen vaccin effectief. Maar: ook hier geldt, hoe meer paarden tegen rhino gevaccineerd zijn, hoe kleiner de kans dat neurologische rhinopneumonie uitbreekt. 

Bescherming tegen abortus gebeurt door een correct gevaccineerde merrie te vaccineren in de 5e, 7e en 9e maand van de dracht. Belangrijk hierbij is u te realiseren dat vaccineren tegen abortus ook geen 100% bescherming geeft, maar de kans op abortus wel aanzienlijk verkleint.

Vaccineren helpt! De virus circulatie vermindert, dat verkleint ook de kans op de neurologische vorm van rhino

Eens de ziekte is vastgesteld, heeft het niet veel zin om uw paard toch nog even snel te vaccineren. Om een zo goed mogelijke bescherming te geven aan uw paard, kunt u het beste zorgen voor een regelmatige vaccinatie. Staat uw paard op stal met meerdere paarden, dan is vaccinatie het beste werkzaam indien de overige paarden ook correct gevaccineerd zijn. Overleg dit met de stalhouder, zij kunnen een vaccinatie indien nodig verplicht stellen aan pensionklanten.

Het vaccinatieschema ziet er als volgt uit:

Ten tijde van een uitbraak is het mogelijk uw paard een extra booster te geven, mits uw paard correct is gevaccineerd.

Hoesten

Nu het winter seizoen is begonnen lopen we regelmatig tegen een aantal problemen aan, zo zien we veel hoestende paarden. Dit kan natuurlijk een zeer grote verscheidenheid aan oorzaken hebben maar er zijn drie hoofd redenen waardoor we dit in de winter vaker tegenkomen.

Allereerst de geprikkelde luchtwegen. Omdat paarden van nature de hele dag buiten in de frisse lucht staan en ook nog eens zo'n 18uur met hun neus naar beneden staan hebben de luchtwegen van een paard niet een heel groot opschonend vermogen. De zwaartekracht doet immers het meest! Doordat paarden in de winter meer op stal komen te staan worden de luchtwegen al meer geconfronteerd met prikkels zoals stof en ammoniak. Verder staan ze ook meer met hun hoofd omhoog omdat ze niet aan het grazen zijn en omdat een paard ten allen tijde andere paarden wil zien en dat niet gaat op stal met je hoofd naar beneden.

Verder hebben we meer moeite de weerstand van een paard op peil te houden gedurende de winter. Tijdens het verharen maken veel paarden van nature een dipje in de weerstand door. Verder zijn er een aantal andere factoren zoals het minder aantal zonuren en bepaalde vitaminen, mineralen en sporenelementen die paarden beter uit vers gras halen en onvoldoende uit brok en ruwvoer op stal. Hierdoor kan de weerstand afnemen en krijgen ziektekiemen meer kans om voor luchtweg problemen te zorgen.

En als laatst is de 'infectiedruk' zoals we dat noemen een stuk hoger, simpelweg omdat er meer dieren op een kleiner oppervlak staan. Ze hebben meer neus-neus contact en op grotere bedrijven komen paarden ook meer in contact met nieuwe paarden die kiemen kunnen dragen waar ze nog niet bekend mee waren en dus geen weerstand tegen op hebben gebouwd.

Tips om hoest en luchtwegproblemen te voorkomen:

Rotstraal

"Zonder voeten geen paard", een veelgedane uitspraak en niks is minder waar want een paard kan echt niet zonder. Een paard is ook erg in zijn welzijn aangetast wanneer er iets mis is met zijn hoeven. Een probleem die we veel zien is rotstraal, zoals bij veel problemen hebben we een factor 'van binnenuit' en 'van buitenaf'. Van binnenuit komen we weer terug bij de weerstand van je paard, als een paard verminderde weerstand heeft en/of onvoldoende juiste voedingsstoffen binnen krijgt om gezonde hoeven te groeien kunnen problemen ontstaan. Maar ook de vorm van de hoef is van invloed, zo zien we meer problemen bij smalle voeten dan bij ruime, brede. De grote boosdoeners komen van buitenaf; vuil, urine, mest, omgevingsbacteriën en -schimmels die lange tijd in de hoef blijven zitten, kunnen zorgen voor een weke, ontstoken straal: rotstraal. In sommige gevallen kan rotstraal overgaan in een nog ernstiger aandoening: straalkanker. Het is dan ook belangrijk om in de winter extra aandacht te besteden aan hoefverzorging en hoefgezondheid. De aanpak of het voorkomen van rotstraal bestaat uit drie pijlers: goede voeding, regelmatige controle bij een kundige hoefsmid en hoefverzorging- en hygiëne.

Jeuk

Paarden met zomereczeem zijn er lekker vanaf maar een andere groep begint er in de winter mee: jeuk! Paarden jeuken om veel verschillende redenen, er kan een infectieuze oorzaak zijn maar dat is bij veel paarden helemaal niet het geval. Wat in de winter vaak gebeurt, is dat paarden zweten tijdens arbeid of zelfs onder hun deken. Omdat we paarden veel minder vaak douchen of laten rollen zonder deken blijft het zweet op de huid en in de vacht zitten wat gaat jeuken. Het reguleren van de vachtgroei staat bij paarden hoofdzakelijk onder invloed van de daglengte. Vanaf 21 december worden de dagen alweer langer en zodra daar echt wat van te merken is zullen de eerste paarden al beginnen met verharen. Om van die loszittende haren af te komen zal een paard gaan jeuken.

Maar laten we vooral onze eigen rol niet vergeten. We gebruiken voor onze paarden veel verschillende shampoos en glansmiddelen maar ook wasmiddelen en kleurstoffen voor dekjes en dekens kan niet elk paard tegen. Als je paard in de winter jeukt, maak hem dan eerst eens goed schoon en probeer vervolgens alle chemicaliën op zijn lichaam te vermijden.

Let op, sommige paarden zijn met een dikke vacht extra gevoelig voor mijt- of luizeninfecties.

et West Nile virus kwam voorheen voornamelijk in Afrika en Azie voor. Besmettingen doen zich al enkele jaren in Europa voor en in 2020 bereikte het virus ook Nederland. Het virus is gevaarlijk voor veel dieren waaronder vogels, mensen en paarden. Het virus overleeft in sommige vogels en (in warme winters) in muggen. Vogels zijn het reservoir, de mug is de vector die het virus overbrengt op andere diersoorten. De muggen nemen het virus op wanneer ze bloed zuigen bij een besmette vogel. Wanneer de besmette mug vervolgens een mens of paard prikt wordt het virus overgedragen en kan ziekte ontstaan.

Belangrijk om te weten: het West Nile Virus is maar zeer kort en in zeer kleine hoeveelheden in bloed van mensen en paarden aanwezig. Dat betekent dat mensen en paarden wel ziek kunnen worden, maar niet opnieuw muggen of elkaar kunnen besmetten. Dit maakt vaccinatie voor één paard al zeer effectief, er is geen groepsimmuniteit nodig.

Verschijnselen

Ziekteverschijnselen zijn met name griepachtige klachten (milde koorts, sloomheid en niet willen eten), soms milde koliek en een klein deel ontwikkelt hersenvliesontsteking. In dat geval ontstaan ernstige neurologische verschijnselen: zwakte van de achterhand, ataxie, spiertrillingen, moeite met opstaan of alleen nog maar kunnen liggen. Deze symptomen kunnen erg lijken op die van paarden die besmet zijn met het rhinopneumonie. In zeldzame gevallen kunnen paarden ook blind worden.

Als 100 paarden geïnfecteerd worden met West-Nijl virus ontwikkelen er 10 ziekteverschijnselen, waarvan 3 hersenvliesontsteking.

Groepsimmuniteit niet nodig: alleen je eigen paard vaccineren beschermt goed tegen West Nile.

Diagnose

De ziekte kan worden aangetoond met bloedonderzoek. Bij ziekteverschijnselen die bij een West-Nijl virus infectie passen kan worden gezocht naar DNA van het WN virus. Enkele weken later kunnen antistoffen tegen de ziekte worden aangetoond. Wanneer een paard zo ziek is dat het geëuthanaseerd moet worden of wanneer het overlijdt, kan er door middel van sectie bepaald worden of het paard aan West-Nijl virus leed.

Het is verstandig om bij een ziek paard met zenuwverschijnselen en koorts, waarbij gedacht wordt aan West-Nijl, nader onderzoek uit te voeren. Het is belangrijk dat we zo vroeg mogelijk weten dat het virus in Nederland is omdat ook mensen ernstig ziek kunnen worden van het West-Nijl virus.

Vaccinatie

Vaccinatie is voor paarden goed mogelijk, in tegenstelling tot mensen waarvoor nog geen vaccin beschikbaar is. Een correcte bescherming treedt op 3 weken na afronden van de basisvaccinatie: twee vaccinaties met 3-5 weken tussentijd. Daarna jaarlijks de vaccinatie herhalen. De vaccinatie werkt goed, na correcte vaccinatie wordt je paard niet meer ziek.

De vaccinatie kan gecombineerd worden met rhinopneumonie en inlfluenza vaccinaties.

Preventie van muggen - drain - deet - dress

Omdat het West-Nijl Virus door steekmuggen wordt overgedragen, is het voorkomen van muggenbeten erg belangrijk. Dit ezelsbruggetje helpt je bij de bestrijding tegen muggen.

DRAIN

Voorkom stilstaand (regen)water. Muggenlarven groeien in stilstaand water, dus controleer regelmatig waterreservoirs in je omgeving, zoals regentonnen, gieters en verstopte dakgoten. Maak ook de drinkbakken van je paard regelmatig schoon.

DEET

Gebruik anti-muggenmiddelen (o.a. Deet) en vliegendekens. Wist je dat tijdens de schemering muggen actiever zijn? Dus je paard dan op stal zetten, kan helpen. Mogelijk kan je voor stalopeningen horren plaatsen. Ook een ventilator op de stal kan helpen, omdat muggen slechte vliegers zijn.

DRESS

Houd de huid zoveel mogelijk bedekt (zeker tijdens de schemering). Nog een tip: Muggen mijden bepaalde geuren zoals citronella, eucaliptus, lavendel, rozemarijn, basilicum en munt. Probeer het eens uit!